O mnie

Nazywam się Ada i jestem uczennicą pierwszej klasy Licem Ogólnokształcącego im. Stefana Czarnieckiego w Nisku. Ale już niedługo… W sierpniu wylatuje do Japonii aby uczyć się w międzynarodowej szkole International School of Asia, Karuizawa. A to moja historia….

Od ponad dwóch lat moim głównym marzeniem było uczenie się w szkole średniej za granicą, czyli od momentu kiedy koleżanka mojego taty powiedziała mu o Towarzystwie Szkół Zjednoczonego Świata im. prof. Pawła Czartoryskiego i o możliwości zdobycia stypendiów do jednej ze szkół UWC. Szkół Zjednoczonego Świata (United World Colleges) jest na całym świecie 15 i są to prawdopodobnie najlepsze szkoły średnie, ponieważ łączą rozwój intelektualny z pracą społeczną oraz wspieraniem rozwoju pasji uczniów. Wtedy wydawało mi się to niemożliwe, aby móc się uczyć w takiej szkole, ale nie mogłam zmarnować takiej szansy. W październiku 2015 złożyłam wszystkie potrzebne dokumenty. Z ok. 1000-a rozpatrywanych zgłoszeń razem z 40-stoma innymi szczęściarzami zostałam zaproszona na rozmowę do Warszawy. Stypendia dostało 9 osób, ja z trzema innymi wylądowałam na liście rezerwowych. Nie mogłam się wtedy poddać, świadomość, że byłam tak blisko tylko pchała mnie do przodu. Dowiedziałam się wtedy, że są szkoły które starają się o należenie do UWC. I to jest moment w całej tej opowieści, kiedy wkracza ISAK, który oficjalnie zostanie jednym z UWC w październiku b.r. i zmieni nazwę na UWC Karuizawa. Złożyłam dokumenty bezpośrednio na ISAK-a w styczniu oraz odbyłam rozmowę kwalifikacyjną na Skype. Pod koniec lutego dowiedziałam się, że dostałam stypendium i jadę do Japonii.

"One life. Realize your potential. Be a catalyst for positive change."*

Główna misją szkoły jest wykształcenie przyszłych liderów transformacyjnych, czyli osób które wprowadzają pozytywne zmiany w społeczeństwie. Według tego nie trzeba być prezydentem, czy prezesem ogromnej firmy aby zmieniać swoje środowisko i być  „katalizatorem” pozytywnej zmiany może zostać każdy.  

 ^{*hasło szkoły: Masz jedno życie. Zrealizuj swój potenciał. Bądź katalizatorem pozytywnej zmiany.}

Kultura i obyczaje

Konfucjanizm i mentalność samurajów

Na narodowy charakter oraz mentalność Japończyków ogromny wpływ wywarły i wywierają wciąż bushidō (niepisany zbiór zasad etycznych japońskich samurajów) oraz nauki Konfucjusza. Według Konfucjusza najistotniejszymi cnotami są: pokora, oszczędność, szczodrość, umiarkowanie, szacunek dla starszych, przestrzeganie tradycji, wierność i lojalność wobec władzy

Rytuał poznania nowej osoby

W kulturze japońskie moment poznania się dwóch osób jest szczególna chwilą. Każda nowo poznana osoba wymaga poświęcenia jej czasu i uwagi. Poznając nowych ludzi Japończycy za każdym niemal razem używa tych samych utartych zwrotów i regułek. Na zakończenie rytuału poznania nowej osoby należy wymienić się  wizytówkami. Japończycy bardzo często na koniec spotkania czy po poznaniu nowej osoby żegnają się słowami: Mata kite kudasai, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy: „Proszę jeszcze (do mnie) przyjść”. Należy traktować te słowa raczej jako miły gest, niż jako faktyczne zaproszenie. 

Ukłony

Kultura japońska słynie z ukłonów, które różnią się w zależności od sytuacji i od osób składających sobie honory. Najczęstszymi są: ashaku (pytki ukłon na 15 stopni), keirei (średni pokłon 30-45 stopni) i asikeirei (głęboki pokłon powyżej 45 stopni). Pęce podczas ukłonu mężczyźni trzymają wzdłuż boków, kobiety z przodu nakładając lewą dłoń na prawą. 

Śmiech 

Zasłanianie ręką ust podczas  śmiechu jest powszechnym zwyczajem wśród Japończyków, a zwłaszcza kobiet. Choć nie jest to do końca wyjaśnione, bo sami Japończycy nie potrafią wytłumaczyć, dlaczego tak robią, wydaje się, że chodzi tu o zasłanianie zębów. Zasłanianie ręką ust podczas szerokiego uśmiechu należy w kulturze japońskiej do dobrego zachowania kobiety. 

Zdejmowanie butów 

Zawsze trzeba zdejmować buty wchodząc do czyjegoś mieszkania. Zawsze należy zostawić je w przedpokoju, ustawione w stronę wyjścia. W butach nie powinno się chodzić po tatami, czyli specjalnych grubych matach, które są zamiast klepki na podłodze. Tatami możemy spotkać w hotelach czy schroniskach młodzieżowych, także w restauracjach czy innych lokalach gastronomicznych o tradycyjnym wystroju.

W schroniskach, hotelach, a często także w domach, w ubikacji są często plastikowe klapeczki. Powinno się więc przed wejściem do ubikacji zdjąć swoje buty i założyć tamte – ponoć jest to sposób utrzymania higieny.

Kimono – tradycyjny ubiór japoński 

Pierwotnie słowem kimono określano każde ubranie, później zaczęto je stosować tylko do konkretnego ubioru, który wciąż noszony jest przez kobiety, mężczyzn i dzieci.

Kimono to ubiór o kroju prostym, w kształcie litery T, przypominający nieco szlafrok. Rękawy są długie i na całej długości bardzo szerokie – nawet do pół metra. Według tradycji, kobiety nie mające męża powinny nosić kimono o wyjątkowo długich rękawach, sięgających niemal podłogi. Szata jest owinięta wokół ciała, przy czym lewa strona powinna być zawsze na wierzchu. Całość ubioru uzupełnia szeroki pas wiązany na plecach, zwany obi.

Religia

W dzisiejszych czasach coraz większa liczba Japończyków uznaje światopogląd materialistyczny, a większość określa się jako osoby niewierzące i niereligijne (w zależności od badań jest to 60 – 75%),jednak duża część społeczeństwa praktykuje zarówno shintō (obrządek narodzin i małżeństwa), jak i buddyzm, w ramach zasad którego odbywają się ceremonie pogrzebowe. Jednak praktyki religijne większości Japończyków nie wynikają z ich wiary i religijności, lecz ze względu na tożsamość narodową i silne przywiązanie do tradycji. Dla zdecydowanej większości Japończyków religia nie odgrywa ważnej roli w ich życiu.

Kuchnia japońska

W Japonii jedzenie oraz jego przygotowanie jest niemal rytuałem, dużą wagę przywiązuję się do wyglądu i często barwne oraz znakomicie skomponowane potrawy wyglądają jak małe dzieła sztuki. Dania w smaku są delikatne, często zbyt delikatne dla europejskiego podniebienia – to co dla Japończyka pełne jest smaku, nam wydaje się mdłe. 

Dla kuchni japońskiej charakterystyczne jest użycie ryb (jedzonych także na surowo) oraz rozmaitych owoców morza. Mówi się, że Japończycy zjedzą wszystko, co pływa, oprócz łodzi podwodnej. Ważną część japońskiej diety oraz istotny składnik potraw stanowią warzywa, w tym tak osobliwe jak fuki, a także grzyby shiitake oraz morskie wodorosty i glony, z których powstaje będący podstawą wielu zup bulion dashi.

Bez noża i widelca 

Japończycy jedzą pałeczkami, które podawane w ogromnej większości japońskich restauracji zrobione są z surowego drewna. Jedynie w wyjątkowo drogich i eleganckich miejscach podaje się

pałeczki wycięte ze świeżego bambusa. Wersje wielokrotnego użytku stosowane są niemal wyłącznie w domu i wtedy każdy członek rodziny ma własną parę. Nakrywając do stołu, po lewej stronie stawiają miseczkę z ryżem, po prawej - z zupą. Pałeczki leżą równolegle przed nimi. Zupę pije się prosto z miseczki, do innych talerzy sięga się pałeczkami.

Typowy posiłek

Współcześnie Japończycy spożywają, podobnie jak Europejczycy, trzy posiłki dziennie. Zwykle w ich skład wchodzi zestaw potraw nazywany ichiju-sansai (ryż i trzy przekąski). Składa się on z pięciu elementów. Są to: miska ryżu, miska zupy (stanowią one elementy obowiązkowe) oraz trzy potrawy, z których każda została wybrana z innej grupy dań (np. potrawy podawane na surowo, dania smażone lub dania grillowane).

Sushi 

Chyba najbardziej znany przysmak japoński, który doskonale przyjął się na zachodzie. Jej podstawą jest ryż z dodatkiem octu ryżowego oraz różnorodne dodatki -  surowa ryba, wodorosty nori i warzywa. 

Do sushi podaje się sos sojowy do maczania, zielony japoński chrzan wasabi o intensywnym smaku oraz marynowany imbir, który spożywa się pomiędzy różnymi rodzajami potrawy dla oczyszczenia kubków smakowych.

Najbardziej znane rodzaje sushi to nigiri-zushi (kawałek ryby ułożony na kulce z ryżu) i maki-zushi (ryż i dodatki zawinięte w wodorosty nori, tak aby tworzyły rolkę, a następnie pokrojone na mniejsze kawałki).

Fugu 

Jeden z kulinarnych rarytasów Japonii, z pośród innych wyróżnia się tym, że jej spożycie może zakończyć się śmiercią, ponieważ niektóre jej organy wewnętrzne są 1200 razy bardziej toksyczne niż cyjanek. Przyrządzanie jej jest ściśle kontrolowane przez prawo i tylko szefowie ze specjalną licencją, po wieloletnich szkoleniach, mogą ją przygotowywać. 

Język japoński

 Ponad 99% mieszkańców Japonii posługuje się językiem japońskim. Jest on klasyfikowany jako największy język izolowany, gdyż jego struktury gramatyczne, frazeologia czy fonetyka są niepodobne do struktur żadnego innego języka na świecie.

Charakterystyczne cechy języka japońskiego to:

a) duża liczba homofonów (słów o jednakowym brzmieniu, jednak innym znaczeniu)

b) obfitość zwrotów grzecznościowych

c) występowanie tylko sylab otwartych (zakończonych samogłoską)

d) iloczas (różnicowanie długości trwania sylab lub głosek)

e) duża ilość zapożyczeń frazeologicznych (głównie z języka angielskiego)

Pismo

Ciekawym zjawiskiem jest występowanie trzech (a właściwie cztrerch) systemów pisma:

1) kanji (zapożyczone znaki chińskie) – zapis ideogramowy, tutaj jeden znak oznacza jedno słowo (pojęcie). 

Przykłady kanji:

2) hiragana – pismo sylabiczne.

Sylabiusz hiragany:

Stosowana głównie do zapisu:

a) odmiennych końcówek gramatycznych japońskich słów

b) różnego rodzaju partykuł, przedrostków i przyrostków

c) japońskich słów, które nie mają własnego zapisu kanji

3) katakana – pismo sylabiczne, każdemu ze znaków katakany odpowiada jeden znak hiragany.

Sylabiusz katakany:

Stosowana głównie do zapisu:

a) nazw własnych pochodzenia obcego,

b) słownictwa zapożyczonego z języków zachodnich,

c) nazw zoologicznych i botanicznych.

4) romaji -  zapis transkrypcyjny języka japońskiego za pomocą alfabetu łacińskiego.

We współczesnym języku japońskim mogą w jednym wystąpić wszystkie trzy alfabety, a także cyfry arabskie. Spotyka się je zarówno w zapisie pionowym (z góry do dołu i od prawej do lewej) jak i poziomym (od lewej  do prawej, jak w językach europejskich.

Gramatyka języka japońskiego znacznie różni się od gramatyki języków europejskich. Przede wszystkim nie istnieje w niej odmiana przez rodzaj, liczne i przypadki. Funkcję przypadków pełnią partykuły doklejane do rzeczowników. W języku japońskim istnieją tylko dwa czasy: teraźniejszo-przyszły oraz przeszły. Czasownik zawsze znajduje się na końcu zdania i dopiero jego końcówka mówi nam, czy zdanie jest twierdzące, przeczące czy pytające oraz określa czas.